Rozwiązania mające zapewnić efektywną sukcesję przedsiębiorstwa osoby fizycznej wciąż dalekie są od doskonałości. W szczególności, jak już pisałem, regulacje ustawy o zarządzie sukcesyjnym  nie są doskonałe, a służą wyłącznie osobom, które wcześniej nie zadbały o odpowiednie przygotowanie, choćby sukcesji nagłej.

Należy jednak podkreślić efekt działań podjętych przez Najwyższą Izbę Kontroli, w którym miałem przyjemność być głównym ekspertem prawym. Poddała ona weryfikacji praktyczne funkcjonowanie ustawy o zarządzie sukcesyjnym pod kątem występowania barier w przejęciu firm rodzinnych. Udało się wprowadzić mechanizmy, które niwelują niektóre problemy związane z przejęciem przedsiębiorstwa.

Przeniesienie uprawnień wynikających z koncesji i zezwoleń

Dotychczas poważną barierą, którą napotykali przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, był problem związany z możliwością przekazania uprawnień wynikających z koncesji i zezwoleń – zarówno za życia przedsiębiorcy, jak również przedsiębiorstwa w spadku.

Na skutek raportu przygotowanego przez NIK, z początkiem tego roku do ustawy o zarządzenie sukcesyjnym wprowadzono rozwiązania pozwalające na przeniesienie na nabywcę przedsiębiorstwa decyzji związanych z przedsiębiorstwem, w tym zezwoleń i koncesji, przy spełnieniu określonych warunków, w efekcie czego zapewniono pełną kontynuację prowadzonej działalności gospodarczej.

Mechanizm ten dotyczy nabycia przedsiębiorstw od przedsiębiorców wykonujących indywidualną działalność gospodarczą we własnym imieniu, którzy wpisani są do CEIDG, jak również tych przedsiębiorców i ich małżonków oraz wspólników spółek cywilnych. Znajduje on zastosowanie również do przypadków zbycia przedsiębiorstwa dokonywanych za życia prowadzącej je osoby, jak również do działań związanych z przekształceniami spółek prawa handlowego i rozszerzania ich składu osobowego poprzez wniesienie wkładów aportowych właśnie w postaci przedsiębiorstwa osoby fizycznej.

Warunki przeniesienia uprawnień

Do przeniesienia decyzji związanych z nabywanym przedsiębiorstwem może dojść, jeśli jego nabywca w terminie 3 miesięcy od dnia dokonania czynności, na podstawie której doszło do przeniesienia własności przedsiębiorstwa, złoży wniosek do organu, który wydał decyzję oraz wraz z nim przedłoży stosowne dokumenty. Jeśli nabywca przedsiębiorstwa zdecyduje się na taki krok, to od dnia złożenia wniosku będzie zobligowany do wykonywania praw i obowiązków wynikającej z uprzednio wydanej decyzji.

Trzeba jednak pamiętać, że mimo istnienia mechanizmu pozwalającego na przeniesienie koncesji i zezwoleń, to samo złożenie wniosku nie powoduje, że w każdym przypadku dojdzie do przeniesienia decyzji – jeśli bowiem organ ustali, iż wnioskodawca nie spełnia choćby jednego z warunków przewidzianych w ustawie, to wyda decyzję odmowną.

Ocena zmian w ustawie o zarządzenie sukcesyjnym

Wprowadzone zmiany należy ocenić pozytywnie, bowiem to właśnie za ich sprawą doszło do rozwiązania jednego z poważniejszych problemów przedsiębiorców, jakim był brak możliwości przenoszenia decyzji administracyjnych na nabywców przedsiębiorstwa, w sytuacji, gdy to właśnie one stanowiły kluczowy element warunkujący generowanie zysków.

Obecnie łatwo możemy przekształcić jednoosobowe działalności gospodarcze w optymalne prawne i podatkowe formy, które pozwolą na zabezpieczenie transferów pokoleniowych. 

Wiele firm, np. transportowych czy handlowych, nie rozpoczynało procesu przekształceń, właśnie ze względu na problemy z przenoszeniem koncesji i zezwoleń. Teraz jest to wiele łatwiejsze, ale bezpieczne będzie tylko wtedy gdy taki proces przeprowadzi profesjonalny doradca. Konieczne jest bowiem odpowiednie zaplanowanie i wdrożenie procesu, aby nie powstały negatywne skutki prawne i podatkowe.