Przeczytaj lub posłuchaj:
Dlaczego w Polsce potrzebne są fundacje prywatne?
Polscy przedsiębiorcy doczekali się rozwiązania, które ma ułatwić spadkobranie prowadzonego biznesu. Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, stanowiła pierwszy tak wyraźny sygnał wskazujący na świadomość ustawodawcy zwrócenia uwagi na komunikaty płynące ze strony środowiska przedsiębiorców o konieczności uregulowania zasad związanych ze spadkobraniem firm rodzinnych. Regulacja ta dotyczyła jedynie przedsiębiorców działających w oparciu o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, czyli jednoosobowych przedsiębiorstw osób fizycznych.
Warto jednak zwrócić uwagę na konieczność nie tyle wprowadzania regulacji dostosowanych do konkretnych form działalności, lecz na narastającą potrzebę przygotowania kompleksowych rozwiązań prawnych sukcesji biznesu, niezbędnych zwłaszcza w procesie budowania firmy wielopokoleniowej.
Polskie regulacje zasad spadkobrania firm rodzinnych dotyczyć powinny nie tylko jednoosobowych przedsiębiorstw osób fizycznych, ale także działalności w formie spółek handlowych, a także osób nieprowadzących już działalności, lecz dysponujących dużym majątkiem, które planują przekazanie go następcom.
Brak zasadniczych zmian prawa spadkowego i podatkowego, a także reakcji na potrzeby środowiska biznesu w obliczu następującej już zmiany pokoleniowej, wymusza poszukiwanie instytucji, które występują w innych krajach. Pożądane są rozwiązania, które umożliwią przekazanie kontroli i własności nad majątkiem na rzecz wybranych następców i dalszych pokoleń. Nie dziwi więc duże zainteresowanie zagranicznymi trustami i fundacjami prywatnymi. Niestety polskie przepisy dopuszczają wyłącznie funkcjonowanie fundacji publicznych. Pomimo iż tego typu fundacje mogą być powołane przez osoby prywatne, to przedmiotem ich działalności może być wyłącznie realizacja celów o charakterze publicznym, co wyklucza możliwość utworzenia fundacji dla prywatnego interesu założyciela. Z tego względu w obecnym stanie prawnym krajowe fundacje nie mogą być tworzone dla zaplanowania właściwej sukcesji majątku na przyszłe pokolenia, zabezpieczenia zasad zarządu majątkiem, czy też zabezpieczenia samego majątku.
Właściciele polskich firm rodzinnych są zmuszeni korzystać z fundacji zagranicznych nawet, gdy jest to mniej korzystne rozwiązanie podatkowe. Tylko taka forma prawna pozwala na budowanie firmy na pokolenia.
Oczekiwania przedsiębiorców związane z budową wielopokoleniowej firmy rodzinnej nie ograniczają się obecnie wyłącznie do przygotowania testamentu (teoretyczne najprostsze rozwiązanie = najmniej skuteczne). Ten kompleksowy proces wymaga ,,ułożenia’’ obecnej struktury biznesu w sposób odpowiadający woli przedsiębiorcy oraz określenie przyszłych zasad zarządu oraz kontroli nad biznesem budowanym przez lata. Podobne oczekiwania mają osoby posiadające znacznych rozmiarów majątek prywatny.
Celem fundacji prywatnej jest zarządzanie majątkiem przekazanym przez fundatora, w sposób przez niego określony i dysponowanie tym majątkiem zgodnie z zasadami określonymi przez fundatora. Fundacja prywatna stanowi więc bardzo cenne narzędzie w procesie planowania transferów pokoleniowych. Fundator przekazując bowiem majątek na rzecz fundacji przestaje być jego właścicielem, którym staje się fundacja. Ta z kolei majątkiem dysponuje w sposób określony przez fundatora, przy czym fundator ma daleko idącą swobodę w ustalaniu reguł mających zastosowanie do zarządzania majątkiem fundacji. To właśnie dzięki temu fundacja prywatna stanowi narzędzie umożliwiające skuteczne utrzymywanie w ramach wspólnoty określonej przez fundatora majątku i biznesu wypracowanego przez lata.
Celem, do którego dąży większość właścicieli firm rodzinnych jest to, by korzyści z osiągniętego sukcesu mogły czerpać kolejne pokolenia. Nie to, by został on skonsumowany bądź podzielony wraz ze śmiercią właściciela.
Obecny brak odpowiednich rozwiązań prawnych prowadzi do tego, że po śmierci spadkodawcy majątek nie tylko ulega rozdrobnieniu pomiędzy spadkobierców, lecz także utracona zostaje praktyczna możliwość urzeczywistnienia woli co do zasad dalszego korzystania z niego.
Jakie są kluczowe zagadnienia projektu ustawy o fundacjach rodzinnych?
W Ministerstwie Rozwoju trwają konsultacje społeczne w sprawie ustanowienia w Polsce fundacji rodzinnych. Brałem w nich aktywny udział proponując wiele nowoczesnych rozwiązań. W trakcie konferencji uzgodnieniowej w Ministerstwie Rozwoju oraz w szeregu publikacji podkreślałem dwa kluczowe zagadnienia dla szans powodzenia nowej instytucji.
Po pierwsze wyłączenie prawa do zachowku. Jeżeli uprawnieni ustawowo spadkobiercy dalej będą uprawnieni do zapłaty świadczenia pieniężnego odpowiadającego wartości zachowku, to nie zapewnimy realizacji podstawowego celu powoływania fundacji rodzinnych. A jest nim zachowanie integralności firmy rodzinnej w kolejnych pokoleniach. Fundacja ma za zadanie chronić przed rozdrobnieniem wspólników, także przed wrogim przejęciem. Jednak nie może w każdym kolejnym pokoleniu wypłacać aż 50% wartości aktywów tym spadkobiercom, którzy dalej w niej nie chcą uczestniczyć.
Po drugie wprowadzone regulacje podatkowe nie mogą skutkować wielokrotnym opodatkowaniem. Najlepszym przykładem jest opodatkowanie beneficjentów fundacji zagranicznych, gdzie możemy mieć nawet trzykrotne opodatkowanie.
Czy a jeśli tak to kiedy doczekamy się polskiej regulacji fundacji rodzinnych?
Według zapowiedzi Ministerstwa Rozwoju projekt ustawy zostanie przyjęty jeszcze w tym roku, a sama ustawa ma wejść w życie w 2022 roku. Istotnym przełomem była zmiana stanowiska Ministra Finansów, który do tej pory uważał fundacje prywatne za szkodliwy instrument, służący głównie unikaniu opodatkowania. Przedstawione założenia systemu opodatkowania transferów do fundacji z firm rodzinnych, a następnie do beneficjentów, napawają optymizmem. Także inne prognozowane rozwiązania pozwalają przyjąć, iż ustawa może być bardzo dobrą podstawą dla budowania firm wielopokoleniowych.
Przeczytaj więcej o projektowanych zasadach działania Fundacji prywatnych: