Dzięki elastyczności i możliwości dostosowania statutu fundacji rodzinnej do potrzeb fundatora i jego bliskich,  instytucja ta stanowi skuteczny sposób zabezpieczenia przyszłości członków rodziny, w tym tych z niepełnosprawnością. Jakie możliwości fundacja rodzinna oferuje tym, którzy chcieliby zabezpieczyć interesy swoich chorych bliskich i zapewnić im wsparcie, zwłaszcza na przyszłość?

Fundacja rodzinna daje możliwość kompleksowego zabezpieczenia interesów niepełnosprawnego krewnego poprzez zarządzanie majątkiem w sposób chroniący go przed ryzykiem utraty i zapewniający stałe wsparcie finansowe. Ważnym aspektem jest możliwość wyłączenia sporów spadkobierców o majątek i zabezpieczenia relacji rodzinnych na przyszłość. Przy wdrożeniu tego rozwiązania należy poświęcić dużo uwagi odpowiednim postanowieniom statutu fundacji rodzinnej, który odpowiadał będzie nie tylko założeniom fundatora, ale też potrzebom danej rodziny.

Nierówna walka z chorobą i dodatkowe zmartwienia

Nie podlega wątpliwości, że rodziny osób chorych na co dzień stają przed trudnymi wyzwaniami, które wymagają ogromnej determinacji i siły. Zmartwieniem opiekunów osób niepełnosprawnych jest jednak nie tylko zmaganie w walce o najlepsze świadczenia medyczne, terapeutyczne i edukacyjne. Dodatkowym strapieniem takich osób jest zabezpieczenie interesu chorych bliskich po śmierci opiekunów. Problem ten jest tym większy, gdy członkowie rodziny są skonfliktowani albo gdy brak jest następców, na których moglibyśmy liczyć.  Dotychczas brak było narzędzi pozwalających na skuteczne zabezpieczenie przyszłości bliskich wymagających opieki. Teraz do dyspozycji osób mierzących się z tym problemem jest fundacja rodzinna.

Dlaczego fundacja rodzinna?

Przede wszystkim dlatego, że założeniem fundacji rodzinnej jest wspieranie jej beneficjentów. Jednocześnie elastyczność fundacji rodzinnej umożliwia wprowadzenie w jej statucie różnego rodzaju postanowień, które będą służyły zabezpieczeniu niepełnosprawnych beneficjentów. Ustawodawca pozostawia fundatorom bardzo dużą swobodę w zakresie brzmienia statutu, w tym w zakresie przysługujących z fundacji rodzinnej świadczeń, zasad ich wypłaty i zarządzania mieniem fundacji. Odpowiedni dobór rozwiązań zależy od analizy sytuacji rodzinnej i majątkowej fundatora, jak również potrzeb osoby niepełnosprawnej. Jak prawidłowo skonstruować statut fundacji pod tym względem?

Cel fundacji rodzinnej, rodzaj świadczeń i zasad ich realizacji

Zadaniem fundatora jest określenie w statucie fundacji rodzinnej jej szczegółowego celu. Jednym z nich może być zapewnienie stałego leczenia oraz zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych i bytowych określonych osób. Choć określenie tego celu wydawać się może mało znaczące, to ma wpływ na późniejsze funkcjonowanie fundacji. Kluczowe w tej sytuacji jest też prawidłowe określenie w statucie świadczeń przysługujących poszczególnym beneficjentom. Oprócz bezpośredniej wypłaty środków pieniężnych, możliwe jest wprowadzenie wsparcia polegającego np. na stałym zapewnieniu opieki medycznej, rehabilitacyjnej i edukacji. Dodatkowo możliwe jest zapewnienie beneficjentowi prawa do korzystania z nieruchomości, której właścicielem zostanie fundacja rodzinna lub wynajmowanie i opłacanie przez fundację odpowiedniego lokum na potrzeby beneficjenta.

Jak zmobilizować innych do wsparcia?

Fundator ma również możliwość wprowadzenia pewnych obostrzeń pod względem realizacji świadczeń na rzecz innych beneficjentów. Przykładem jest wprowadzenie zastrzeżenia, że świadczenia będą realizowane wyłącznie, gdy zaspokojone będą potrzeby osoby chorej lub też  warunku regularnych osobistych spotkań z niepełnosprawnym krewnym. Takie postanowienia mają znaczenie nie tylko w przypadku spodziewanych sporów w rodzinie, ale też z uwagi na aktualne tempo życia przy którym łatwo odsunąć kontakty z chorymi bliskimi na dalszy plan.

Długoterminowe planowanie dziedziczenia

Dodatkowym aspektem fundacji rodzinnej jest możliwość wyłączenia sporów pomiędzy spadkobiercami. Instytucja ta zapewnia możliwość ochrony majątku i planowania dziedziczenia. W statucie fundacji można określić zasady dystrybucji majątku, które będą obowiązywać przez wiele lat, zapewniając stabilność i bezpieczeństwo dla najbardziej potrzebujących beneficjentów. W odróżnieniu od testamentu fundacja rodzinna jest narzędziem, które można wdrożyć już za życia przyszłego spadkodawcy. Dodatkowo, przy odpowiednim zaplanowaniu działań z wykorzystaniem fundacji rodzinnej, możliwe jest uniknięcie roszczeń o zachowek i związanych z nim sporów w rodzinie.

Zabezpieczenie mienia i sposobu zarządzania nim

Należy mieć również na uwadze ryzyko, że wypracowany przez nas majątek może zostać po naszej śmierci roztrwoniony przez spadkobierców, zmniejszający tym samym możliwości zabezpieczenia interesów osoby z niepełnosprawnościami. Na marginesie zaznaczam, że osobami działającymi na niekorzyść takiego chorego mogą być nie tylko inni spadkobiercy, ale też on sam. Fundacja rodzinna pozwala na zabezpieczenie mienia przed jego rozdrobnieniem i uszczupleniem. Dzięki temu środki mogą być przeznaczone na potrzeby osób niepełnosprawnych z wyłączeniem ryzyka ich utraty. Dodatkowo można uregulować w statucie zasady zarządzania mieniem zgodnie z założeniami fundatora. Rozwiązaniem w tym zakresie jest wprowadzenie odpowiednich postanowień co do zatwierdzania określonych wydatków i decyzji inwestycyjnych. Fundator ma również możliwość określenia, kto będzie zarządzał fundacją, zarówno poprzez bezpośrednie wskazanie zaufanych osób, które będą członkami organów, jak i ogólnych kryteriów, które takie osoby muszą spełnić. Dzięki temu mienie fundacji rodzinnej i interesy jej beneficjentów będą w dobrych rękach.

Autor:
Katarzyna Rozenberg, Radca prawny w Zespole ds. Fundacji Rodzinnych Mariański Group