Rada do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania wydała  uchwałę, odnoszącą się do sprzedaży akcji przez fundację rodzinną (FR).

Fundacja rodzinna nabyła akcje od fundatora na podstawie umowy darowizny, a następnie je sprzedała. Obie czynności miały miejsce w 2023 roku. Problemem nie była sama sprzedaż ani samo wniesienie akcji do fundacji, lecz – zdaniem Szefa KAS – sztuczność tempa działania. Pojawiła się wątpliwość, czy przeprowadzone transakcje nie spełniają przesłanek unikania opodatkowania

Rada wskazała, że stan faktyczny w sprawie nie daje podstaw do przyjęcia, czy można mówić o klauzuli GAAR. Dlaczego? Szef KAS wystąpił do Rady na etapie przed udzieleniem możliwości wypowiedzenia się w sprawie materiału dowodowego

Zdaniem Rady, dla prawidłowej oceny działania fundacji rodzinnej kluczowe jest to, czy realizuje ona cele sukcesyjne. Ocena ta nie powinna być dokonywana w oderwaniu od ich istnienia

Uchwała zawiera kilka istotnych wątków, które warto podkreślić

Odnosi się nie tylko do rozumienia klauzuli GAAR i warunków jej zastosowania, ale – co szczególnie ważne – podkreśla znaczenie celu, dla którego powołano fundację rodzinną. Rada zwraca uwagę, że nie powinna być ona sprowadzana wyłącznie do roli instrumentu optymalizacyjnego. Kluczowe jest, by fundacja realizowała rzeczywiste założenia sukcesyjne – to one stanowią podstawę do oceny jej działania.

Potwierdzają się tym samym wielokrotnie podkreślane przez Kancelarię kwestie dotyczące konieczności tworzenia fundacji rodzinnych w sposób przemyślany – z uwzględnieniem ładu rodzinnego, który zabezpiecza realizację ich podstawowych celów, takich jak gromadzenie i ochrona majątku oraz zapewnienie świadczeń dla beneficjentów. Fundacja zakładana wyłącznie w celu optymalizacji – na przykład w kontekście sprzedaży udziałów – nie spełnia tych założeń.

Co wynika z uchwały?

Ze względu na duże zainteresowanie tematem fundacji rodzinnych w kontekście klauzuli GAAR, warto podkreślić kilka kluczowych wniosków:

1. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR) to instrument nadzwyczajny.
2. Celem GAAR jest zapewnienie neutralności decyzyjnej regulacji prawa podatkowego.
3. Wykładnia przepisów antyabuzywnych to poszukiwanie równowagi między interesem podatnika – który działa zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów i oczekuje wynikających z tego korzyści podatkowych – a interesem budżetowym, czyli interesem wspólnoty, opartym na potrzebie zapewnienia efektywności i sprawiedliwości systemu podatkowego oraz przestrzegania zasad uczciwej konkurencji.
4. Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy, Rada wskazała, że cel przepisów podatkowych – w tym zwolnień przewidzianych dla fundacji rodzinnych, a szerzej: całego systemu opodatkowania fundacji i ich beneficjentów – nie może być interpretowany w oderwaniu od celu i funkcji, jakie ustawodawca przypisał fundacji rodzinnej w porządku prawnym. To właśnie ten cel powinien stanowić punkt odniesienia dla wykładni przepisów.”
5. Cel i przedmiot przepisów dotyczących opodatkowania fundacji rodzinnych – w szczególności zakres zwolnienia określony w art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT – powinny być interpretowane w kontekście ustrojowych założeń tej instytucji oraz celów, jakie ustawodawca wiązał z jej wprowadzeniem. Interpretacja ta powinna również uwzględniać porównanie poziomu i sposobu opodatkowania innych dostępnych modeli prowadzenia działalności.
6. Mając to na uwadze, należy wskazać, że podstawowym celem zwolnienia podatkowego dla fundacji rodzinnych jest umożliwienie gromadzenia rodzinnego majątku, który pozwala na zatrzymanie kapitału w kraju na wiele pokoleń oraz zwiększenie potencjału inwestycyjnego rodzimej gospodarki. Realizacja tego celu wiąże się również z koniecznością zbywania majątku i jego ponownego inwestowania.
7. Na pierwszy rzut oka działanie podatnika może wydawać się sztuczne, jednak zyskuje ono gospodarcze uzasadnienie, gdy zostanie osadzone w odpowiednim kontekście ekonomicznym.

Autorka:
r.pr. Anita Pardej, menedżer ds. fundacji rodzinnych