Budując dla pokoleń. Nie pozwól, by Twój sukces
zniszczył Twoją firmę i rodzinę.

Doradca Firm Rodzinnych

Czy w Polsce potrzebne są fundacje prywatne?

kwi 19, 2020 | Fundacja Rodzinna

Projekt nowej ustawy, o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.

Polscy przedsiębiorcy w najbliższych tygodniach mogą doczekać się w końcu rozwiązania, które ma ułatwić spadkobranie prowadzonego biznesu. Projekt nowej ustawy, stanowi pierwszy tak wyraźny sygnał wskazujący na świadomość ustawodawcy zwrócenia uwagi na komunikaty płynące ze strony środowiska przedsiębiorców o konieczności uregulowania zasad związanych ze spadkobraniem firm rodzinnych.

Regulacja ta będzie dotyczyć jedynie przedsiębiorców działających w oparciu o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

Potrzeba kompleksowych rozwiązań prawnych dla sukcesji biznesu.

Warto jednak zwrócić uwagę na konieczność nie tyle wprowadzania regulacji dostosowanych do konkretnych form działalności, lecz na narastającą potrzebę przygotowania kompleksowych rozwiązań prawnych sukcesji biznesu. Powinny one dotyczyć także działalności w formie spółek handlowych, a także osób nie prowadzących już działalności, lecz dysponujących dużym majątkiem, które planują jego przekazanie następcom.

Brak zasadniczych zmian prawa spadkowego i podatkowego, a także reakcji na potrzeby środowiska biznesu w obliczu następującej już zmiany pokoleniowej wymusza poszukiwanie instytucji, które występują w innych krajach. Pożądane są rozwiązania, które umożliwią przekazanie kontroli i własności nad majątkiem na rzecz wybranych następców i dalszych pokoleń. Nie dziwi więc obserwowane od dłuższego czasu duże zainteresowanie zagranicznymi trustami i fundacjami prywatnymi. O ile pierwsze z tych rozwiązań, czyli trust, nie jest bliski europejskiemu systemowi prawnemu, o tyle fundacja prywatna jak najbardziej.

Fundacje prywatne funkcjonują obecnie w wielu krajach europejskich, wśród których można wymienić m. in. Austrię, Lichtenstein, Szwecję, Holandię czy też Maltę. Niestety polskie przepisy dopuszczają wyłącznie funkcjonowanie fundacji publicznych. Pomimo iż tego typu fundacje mogą być powołane przez osoby prywatne, przedmiotem ich działalności może być wyłącznie realizacja celów o charakterze publicznym, co wyklucza możliwość utworzenia fundacji dla prywatnego interesu założyciela. Z tego względu w obecnym stanie prawnym krajowe fundacje nie mogą być tworzone dla zaplanowania właściwej sukcesji majątku na przyszłe pokolenia, zabezpieczenia zasad zarządu majątkiem, czy też zabezpieczenia samego majątku.

WŁAŚCICIELE POLSKICH FIRM RODZINNYCH ZMUSZENI SĄ KORZYSTAĆ Z FUNDACJI ZAGRANICZNYCH, NAWET GDY JEST TO MNIEJ KORZYSTNE ROZWIĄZANIE PODATKOWE.

Oczekiwania przedsiębiorców związane z sukcesją nie ograniczają się obecnie wyłącznie do przygotowania testamentu.

Budowanie firmy na pokolenia

Sukcesja to przede wszystkim proces ,,ułożenia’’ obecnej struktury biznesu w sposób odpowiadający woli przedsiębiorcy oraz określenie przyszłych zasad zarządu oraz kontroli nad biznesem budowanym przez lata. Podobne oczekiwania mają osoby posiadające znacznych rozmiarów majątek prywatny.

Na zaplanowanie sukcesji w ten sposób nie pozwalają jednak obecne rozwiązania prawne. To właśnie z tego względu coraz częściej sięga się po rozwiązania funkcjonujące już w innych krajach. Warto więc zadać pytanie, dlaczego w Polsce jeszcze nie funkcjonują fundacje prywatne, skoro są coraz częściej wykorzystywane przez polskich przedsiębiorców?

Cele fundacji prywatnej

Celem fundacji prywatnej jest zarządzanie majątkiem przekazanym przez fundatora, w sposób przez niego określony i dysponowanie tym majątkiem zgodnie z określonymi przez niego zasadami. 

Fundacja prywatna stanowi więc bardzo cenne narzędzie w procesie planowania spadkowego. 

Fundator przekazując majątek na rzecz fundacji przestaje być jego właścicielem, którym staje się fundacja. Ta z kolei majątkiem dysponuje w sposób określony przez fundatora, przy czym fundator ma daleko idącą swobodę w ustalaniu reguł mających zastosowanie do zarządzania majątkiem fundacji. To właśnie dzięki temu fundacja prywatna stanowi narzędzie umożliwiające skuteczne utrzymywanie w ramach wspólnoty określonej przez fundatora majątku i biznesu wypracowanego przez lata.

Majątek fundacji

Fakt, że fundacja staje się właścicielem majątku jest ogromną zaletą, która nabiera na znaczeniu biorąc pod uwagę charakter obecnej regulacji prawa spadkowego. Przez takie rozwiązania jak zachowek – można powiedzieć, że obecne rozwiązania w większym stopniu skupiają się nad ochroną poszczególnych członków rodziny przed pokrzywdzeniem, w mniejszym zaś nad realizacją pełnej woli spadkodawcy.

Fundacja prywatna zmienia zupełnie tor planowania sukcesyjnego skupiając się na realizacji woli spadkodawcy określonej przez niego na etapie utworzenia fundacji. Wyposażona w majątek fundatora urzeczywistnia jego wolę, zarówno na etapie jego życia, jak i po jego śmierci. Majątek przekazany fundacji zostaje ,,wyjęty’’ z masy spadkowej, co prowadzi do tego, że praktycznie spadkobiercy nie mogą działać w konflikcie i walczyć o jak największa schedę po spadkodawcy, gdyż ten jej nie pozostawi. Pozostaje im zastosowanie się do zasad określonych przez fundatora, ponieważ tylko w takim przypadku będą mogli czerpać korzyści z majątku przekazanego fundacji.

Zasady zarządzania i korzystania z majątku fundacji

Fundacja prywatna daje także możliwość określenia bardzo precyzyjnych zasad zarządzania i korzystania z majątku. Majątek spadkodawcy przekazany zostaje fundacji kierowanej przez zarząd, który decyduje, jak dysponować pieniędzmi i innymi składnikami majątku. Szczegółowe reguły w tym zakresie określa akt założycielski fundacji. Tego typu rozwiązanie jest niezwykle istotne w przypadku biznesu rozwijanego przez lata. Celem większości właścicieli firm rodzinnych jest bowiem to, by z osiągniętego sukcesu korzyści mogły czerpać kolejne pokolenia, nie zaś  to by został skonsumowany bądź podzielony wraz z jego śmiercią. 

Obecny brak odpowiednich rozwiązań prawnych prowadzi do tego, że po śmierci spadkodawcy majątek nie tylko ulega rozdrobnieniu pomiędzy spadkobierców, lecz także utracona zostaje praktyczna możliwość urzeczywistnienia woli spadkodawcy co do zasad dalszego korzystania z niego. W przypadku planowania sukcesyjnego z wykorzystaniem fundacji prywatnej, fundator może nie tylko bardzo szczegółowo określić uprawnionych do majątku, lecz także zasady korzystania z niego przez samą fundację, a także warunki jakie uprawnieni muszą spełnić, aby otrzymać świadczenia określone przez fundatora.

Założyciel fundacji może także określić według swojej własnej wizji, jak przebiegać będzie kontrola nad fundacją i zgromadzonymi w niej aktywami. Dzięki temu fundacje prywatne zapewniają respektowanie woli fundatora nie tylko przez jego spadkobiorców, lecz także przez wiele kolejnych pokoleń. Odpowiednie postanowienia fundacji pozwalają więc na kreowanie określonych przez fundatora zasad zarządzania biznesem oraz urzeczywistnienie wartości jakimi kierował się budując swoje przedsiębiorstwo, co stanowi ogromną wartość a zarazem istotę planowania sukcesyjnego.

Złożoność procesu planowania sukcesyjnego

Postępująca zmiana pokoleniowa oraz trwająca już na ogromną skalę dyskusja na temat konieczności zaplanowania sukcesji biznesu uświadomiła przedsiębiorcom to, że przekazanie władzy, własności, wiedzy oraz kontroli jest procesem nieuniknionym a zarazem bardzo złożonym. Coraz większa liczba osób jest świadoma tego, że sukcesja biznesu oraz planowanie sukcesyjne to nie tylko przekazanie majątku w ręce następców.

To proces wymagający uwzględnienia relacji rodzinnych, aspektów psychologicznych, oczekiwań spadkodawcy  oraz szeregu czynników ekonomicznych.

Obecne realia wymagają więc wprowadzenia rozwiązań, które umożliwią przeprowadzenie procesu sukcesji biznesu w rzeczywistym tego słowa znaczeniu. W innym przypadku w dalszym ciągu koniecznym będzie sięganie po rozwiązania oferowane przez inne kraje, które na te potrzeby odpowiedziały.

Korzystanie z instytucji zagranicznych.

Takie rozwiązanie nie jest tanie. Dodatkowo niejednokrotnie wiąże się z opodatkowaniem fundacji w związku z transferem do niej majątku oraz czerpaniem zysków z powierzonego majątku. Podatek płacony jest w takim przypadku co do zasady w kraju, w którym fundacja prywatna została założona. Przedsiębiorcy z uwagi na brak odpowiedniego otoczenia prawnego zmuszeni są więc obecnie do wyboru rozwiązania, które prowadzić będzie do zmiany kraju opodatkowania majątku i dochodów z majątku. Skutki podatkowe konieczności wyboru tego typu rozwiązań odczuwać będą także wskazani przez założyciela fundacji beneficjenci. W takim przypadku czerpanie korzyści z fundacji, bądź przekazanie przez nią majątku podlegać będzie po ich stronie opodatkowaniu. Dodatkowo wyłączona zostanie możliwość skorzystania z pełnego zwolnienia z opodatkowania spadków i darowizn z uwagi na bliski stopień pokrewieństwa, które jest ogromnym dobrodziejstwem obecnych zasad opodatkowania spadkobierców w Polsce.

W obliczu widocznego zainteresowania zagranicznymi fundacjami prywatnymi warto więc zastanowić się, czy obecne zasady spadkobrania oraz dostępne rozwiązania w pełni odpowiadają widocznym potrzebom społecznym. Być może warto skorzystać z rozwiązań funkcjonujących w innych krajach europejskich, które zapewniają możliwość przeprowadzenia procesu sukcesji w pełnym tego słowa znaczeniu. To właśnie te rozwiązania przyczyniają się do tego, że biznesy budowane przez dekady funkcjonują przez kolejne lata. Bez zmian w tym zakresie w dalszym ciągu koniecznym będzie korzystanie z rozwiązań oferowanych przez inne kraje.

Ostatnie wpisy: